Novi Jerusalim

Ima ljudi čije tragove slijedimo kao umjetnička djela… Ima ljudi čije stope, u pijesku trajanja utisnute, ne vode istim smjerom u kome su vodili njihovi životi… Ima ljudi čiji je život trag vrelog željeza u tlo utisnut… Ima ljudi čiji život u močvari trajanja liči na tragove crvenokožaca kad neće da budu uočeni… Ima ljudi čiji je život trag u vodi... Borislav Pekić Novi Jerusalim je zbirka priča široke vremenske perspektive, ali i veoma široke perspektive karaktera; od ljudi koji stvaraju svijet i novi sadržaj do onih koji ruše. Karakteri u sebi nose, kao dominantnu osobinu, pečat i lik vremena, kao sudbinu, iskušenje i tragiku postojanja. Svakom junaku Pekić je odredio jedan od osnovnih elemenata – metal, zemlju, vatru, vazduh, vodu … Kada osmotrimo vremenski raspon koji pripovjetke iz Novog Jerusalima obuhvataju (a to je luk od ranog srednjeg vijeka do daleke, antiutopijske budućnosti), možemo reći da hronika u datom slučaju označava integralni ljetopis svijeta. U Novom Jerusalimu cijela istorija je u stvari gotska hronika, beskrajni niz tajnovitih, tragički osjenčenih sudbina. Preispitujući i kreativno nadograđujući neke karakteristike upravo tog i tako odabranog žanra Borislav Pekić ispunio ga je smislom za koji možemo reći da podjednako pripada svima nama, da je univerzalan. A tamo gdje se govori o univerzalnom, tamo govori istinska, najviša umjetnost. Mihajlo Pantić